- Erzurum; Hiçbir yerde memleketin Birinci Cihan Harbinde geçirdiği tecrübenin acılığı burada olduğu kadar vuzuhla görülmez. Bu eski ressamların tasvir etmekten hoşlandıkları şekilde, ölümün zaferi idi. Dört yıl bu dağlarda kurtlara insan etinden ziyafetler çekilmiş, ölüm her yana doludizgin saldırmış ve seçmeden avlamıştı. Uğursuz tırpan durmadan bir saat rakkası gibi işlemiş, rasgeldiği her şeyi biçmişti. Bununla birlikte nüfusu 60.000’den 8.000’e inen Erzurum milli mücadelede ön ayak olmuştu.
- Eski Erzurum’da ticaret hayatı ve kervan yolu otuz iki sanatı beslerdi.
- Toprak sahiplerinin kızlarından alınan kadınlara “paşa” denir, esnaf zümresinden seçilenler yahut dışarıdan alınanlar veya cariyelikten gelenler “hanım” olurdu.
